Van reactief naar proactief. Veel van ons gedrag wordt beïnvloed door onze relaties en onze omgeving. We ontwikkelen vaardigheden die aansluiten bij onze overtuigingen, hoe dingen horen te zijn. En we zitten vol met die overtuigingen: ‘Een bijeenkomst moet altijd op tijd beginnen‘, ‘Wij werken hier altijd heel hard‘, ‘We houden ons alleen met zinnige, nuttige dingen bezig‘. Als je deze overtuigingen door vertaalt naar je persoonlijke identiteit en missie kom je uit op je diepste drijfveren: Waarom doe je wat je doet? Wat is de kern van je bestaan? Waarom en waartoe wil ik ondernemen?
Deze stappen, van omgeving, naar gedrag, vaardigheden, overtuigingen, identiteit en missie, horen bij ‘de Bateson oefening’, die we doen in het programma ‘Invloed in Complexiteit’ bij de Baak. Bateson leert ons dat als we zo ons gedrag proberen te verklaren, we op een meer reactief spoor zitten. Letterlijk loop je deze stappen door, door op de volgende positie te gaan staan en te reflecteren op een aantal vragen, die hierbij horen. Het goede nieuws is, wanneer je op de positie ‘Identiteit’ staat, en deze voor jezelf hebt geformuleerd, kan je jezelf 180 graden omdraaien. Je ‘loopt’ vervolgens deze stappen weer terug, en wonderbaarlijk ontstaat er dan een ander perspectief. Startend vanuit je eigen missie, het herformuleren van je identiteit, brengt je uiteindelijk op een proactief verhaal, waar je eigen overtuigingen meer prominent zijn. Het wordt je duidelijker wat is het, dat je te doen staat. Zo wisselen reactief (op je omgeving) en proactief (vanuit je persoonlijke missie) elkaar af.
Soms is het nodig om dit verschil, tussen reactief en proactief handelen weer te voelen. Deze Bateson aanpak kan daarbij helpen.
Gregory Bateson is een Engelse antropoloog. In zijn boek ‘Steps to an Ecology of Mind’ (1972/2000) beschrijft hij het veld van ecologische antropologie: hij ziet de wereld als een netwerk van systemen van individuen, samenlevingen en ecosystemen. Binnen ieder systeem is er sprake van competitie en afhankelijkheden. Door middel van feedback loops kan een systeem zijn balans controleren, als een zelf-corrigerend systeem om te kunnen overleven. Reactief en proactief. Bateson maakt ons bewust dat ieder organisme, zijn omgeving en de natuur met elkaar verbonden zijn, en van elkaar afhankelijk.